SPERMA QANDAY HOSIL BO'LADI
Gormonlar sperma ishlab chiqarishda (=spermatogenez) hal qiluvchi rol o'ynaydi. Gipofiz bezi follikulani rag'batlantiruvchi gormon (FSH) deb nomlanuvchi gormon ishlab chiqaradi. Luteinlashtiruvchi gormon (LH) ham shu vaqtning o'zida ishlab chiqariladi. Ikkala gormon ham ayollarda tuxum hujayralarining pishishiga olib kelsa, erkaklarda sperma hujayralarining shakllanishi uchun javobgardir.
Dastlab, sperma ishlab chiqarish va kamolotga etish jarayoni ikki-uch oy davom etadigan qisqa vaqt bo'lib tuyulishi mumkin (ya'ni, har uch oyda epididimda (moyaklarda) yangi "sperma hujayralari to'plami" hosil bo'ladi). Biroq, birinchi navbatda, tuxumni urug'lantirishda yetuk sperma hujayralari asosiy kuch hisoblanadi. Shunday qilib, ikki-uch oy sperma rivojlanishining buzilishi uchun yetarlicha vaqtdir.
Erkakda hosil bo'ladigan sperma soni uning genetikasi, atrof-muhit, jismoniy holati va jinsiy aloqa chastotasi kabi ko'plab turli omillarga bog'liq. Shuning uchun sperma soni har bir kishiga qarab farq qilishi mumkin. O'rtacha, jinsiy etuk odamda har qanday vaqtda taxminan ikki-uch milliard sperma mavjud. Ammo seminifer kanalchalardagi sperma hujayralari doimiy ravishda yangilanib turadiganligi sababli, bu zaxiralar har doim etuklikning turli bosqichlarida sperma hujayralarining aralash to'plami hisoblanadi.
SPERMA HUJAYRALARIGA NIMA KERAK?
Spermatozoidlarning etukligi jarayonida organizm turli rivojlanish bosqichlarida aminokislotalar, mikroelementlar, vitaminlar va vitaminga o'xshash moddalar kabi maxsus oziq moddalarni talab qiladi. Oddiy va sog'lom spermiogenez uchun maqbul shartlar faqat ushbu maxsus hayotiy moddalar bilan ta'minlangan taqdirdagina kafolatlanadi.
Muayyan hayotiy vaziyatlar va nosog'lom turmush tarzi tezda ushbu moddalarning etishmasligiga olib kelishi mumkin, bu esa ko'p hollarda patsientga sezilmaydi. Biroq, eng muhimi, sperma hujayralariga infektsiyalar, dori-darmonlar va rentgen nurlari kabi tashqi omillar salbiy ta'sir ko'rsatadi.
